Większa część pacjentów zmaga się z zaburzeniami głosu o charakterze czynnościowym, czyli wtedy, gdy krtań nie pracuje prawidłowo, ale nie jest to związane np. z występowaniem guzków czy polipów w tym obrębie. Niezależnie jednak od charakteru dysfonii i jej przyczyn, poza rehabilitacją głosu konieczne jest ograniczenie wysiłków głosowych.
Wśród zaburzeń czynnościowych wyróżnia się następujące postacie:
- dysfonię hypofunkcjonalną – obniżone napięcie krtani doprowadza do zaburzeń głosu
- dysfonię hyperfunkcjonalną – zwiększone napięcie krtani doprowadza do zaburzeń głosu
- afonię – nieprawidłowa funkcja mięśni krtani doprowadza do całkowitej utraty głosu.
Rehabilitacja głosu w dysfonii czynnościowej jest ważna, ponieważ nieprawidłowo pracująca krtań staje się coraz mocniej obciążona. Z czasem może dojść do mikrourazów i powstawania zmian wymagających interwencji chirurgicznej.
Nieprawidłowa emisja głosu jest w większości przypadków przyczyną zaburzeń głosu. Dysfonia czynnościowa może być ponadto efektem niektórych schorzeń, zaburzeń hormonalnych, a nawet stosowania wybranych leków. Rehabilitację głosu prowadzi się niezależnie od przyczyn i stwierdzonego typu dysfonii. Jest ona także zalecana u osób, u których do zaburzeń doprowadza praca zawodowa (nauczyciele, mówcy, wykładowcy).
Wyróżnia się trzy główne rodzaje ćwiczeń:
- oddechowe z zastosowaniem przepony – ich celem jest wyćwiczenie oddychania przeponowego. Służą do opanowania prawidłowego toru oddechowego.
- fonacyjne – polegają na uruchomieniu i nauce właściwego wykorzystania rezonatorów. Wykonuje się je dopiero po opanowaniu prawidłowego toru oddechowego.
- artykulacyjne – do ich wykonania również niezbędne jest opanowanie prawidłowego toru oddechowego. Ćwiczenia obejmują narządy odpowiedzialne za artykulację.
Powyższe ćwiczenia pacjent może wykonywać sam w domu. Innym rodzajem ćwiczeń są manipulacyjne, które prowadzi tylko lekarz. Celem ćwiczeń manipulacyjnych jest poprawa czynności krtani oraz normalizacja napięcia mięśnia krtani.
U pacjentów z porażeniem fałdów głosowych stosuje się między innymi:
- metodę Smitha, czyli ćwiczenie akcentów
- metodę Gutzmana, czyli mruczenie w niskim rejestrze basowym
- metodę Froschelsa, czyli nagłe uderzenia względem zwierającej głośni.
Rehabilitacja głosu u pacjentów z obustronnym porażeniem fałdów głosowych skupia się na ćwiczeniach oddechowych. Zaś u chorych po operacji całkowitego usunięcia krtani stosuje się następujące metody:
- nauki głosu przełykowego,
- chirurgicznego wytworzenia przetoki tchawiczo-przełykowej
- zastosowania sztucznej krtani.
Rehabilitację głosu warto rozpoczynać możliwie wcześnie, aby uniknąć utrwalania nieprawidłowych nawyków czy występujących zaburzeń.
